ترکیبات عسل و خواص آن

عسل، شهد و ماده مترشحه محتوی قند گیاهان است که توسط زنبور عسل جمع‌آوری شده، تغییر حالت داده و در شان عسل ذخیره می‌گردد.

ترکیبات یک عسل معمولی بدین صورت است:

فروکتوز ۳۸٫۲٪
گلوکز ۳۱٪
آب ۱۷٫۱٪
مالتوز ۷٫۲٪ Maltose * کربوهیدرات‌ها Carbohydrates ۵٪–۴/۲
ساکاروز ۵٫۱٪
املاح معدنی، ویتامین، آنزیم ۷–۰/۵٪ Minerals – Vitamins – Enzymes

ترکیبات عسل بسته به نوع تغذیه زنبور عسل بدین معنی که از چه گلی یا گلهایی استفاده کرده متفاوت است. یعنی عسل تولیدی بسته به این که زنبور، از چه گیاهی استفاده کرده گوناگون است.

درصد آب موجود در عسل‌ها، به شرایط اقلیمی و میزان رطوبت منطقه بستگی دارد. در مناطقی که میزان رطوبت هوا بالاتر است، درصد آب عسل بیش تر است. برای مثال عسل‌های شمال رقیق‌تر از عسل‌های شمیرانات تهران است. درصد آب عسل با توجه به شرایط آب‌وهوایی منطقه استقرار کندوها، می‌تواند تا حدود ۲۵ نیز بالا رود. به این ترتیب از لحظه شهد آوری تا تولید عسل، دو مرحله انجام می‌گیرد. مرحله اول زنبوران هم به‌طور فعال هم به‌طور انفعالی آب را از محلول رقیق شهد که به‌طور معمول دارای ۶۰ درصد آب است، جدا می‌کنند. (آب شهد گل‌ها بین ۵۰ تا ۸۰ در صد متغیر است). برای مرحله دوم باید گفت قند مسلط درشهد، ساکاروز است که با فعالیت آنزیمی به دکستروز dextrose و لوولوز (levulose) و ظاهراً با مقادیر کمی از سایر قندها طی این مرحله ترکیب می‌شوند. در نتیجه محلول غلیظی از قندهای ساده که ماده حل شده آن بیش از حل نشده هاست، ماده‌ای و مغذی به نام «عسل» به وجود می‌آید.

عسل‌های دارای منبع گیاهی متفاوت دارای رنگ و طعم متفاوت بوده و به مقادیر نه زیاد متفاوت، حاوی قندها (ساکاروز، لوولوز، دکستروز، مالتوز و غیره) و حاوی اسیدها، پروتئین‌ها، پیک مان‌ها، مواد معطر و خوشبوکننده وهم‌چنین املاح (نظیر سدیم، گوگرد، منیزیوم، فسفر، کلر، پتاسیم، سیلیکا و غیره) آنزیم‌ها (مانند دیاستاز، گلوکز اکسیداز، کاتالاز، فسفاتاز و انورتاز) و هم‌چنین حاوی ویتامین‌ها (پرودوکسین، فولیک اسید) و غیره می‌باشند.

south honey

خواص عسل

۱۲ خاصیت فوق‌العاده‌ی عسل

عسل خاصیت آنتی بیوتیکی دارد و سرشار از مواد معدنی از قبیل کلسیم، سولفور، آهن، روی، پتاسیم و منیزیم و حاوی ویتامین‌های A، B1، B2، B3، B5و C می‌باشد. عسل یکی از بهترین مکمل‌های غذایی محسوب می‌شود که خواص دارویی زیادی دارد.
عسل

عسل، دارای خواص شگفت‌انگیز بسیاری است و مصرف آن به تمام گروه‌های سنی توصیه شده است.

تحقیقات حاکی از این است که هر چه عسل تیره‌تر باشد خاصیت آنتی اکسیدانی آن بیشتر بوده و از ابتلا به سرطان جلوگیری می‌کند.

نباید از قند و شیرینی عسل طبیعی ترسید و آن را به خاطر شیرین بودن مصرف نکرد.

در حقیقت، عسل خواص شگفت‌انگیزی برای سلامتی اعضای بدن دارد از جمله می توان به مواردی چون پیشگیری از حملات قلبی، التیام زخم‌ها، و افزایش انرژی بدن، اشاره کرد.

در ادامه به ۱۲ خاصیت فوق‌العاده‌ی عسل می‌پردازیم:
۱- افزایش انرژی طبیعی بدن

بسیاری از ورزشکاران برای افزایش انرژی خود از عسل در رژیم غذایی خود استفاده می‌کنند. با این که سطح کالری آن در مقایسه با سایر مواد قندی ۴۰ درصد کمتر است، اما انرژی آن بسیار بالاست و مصرف متعادل آن به وزن بدن، اضافه نمی‌کند.

۲- پیشگیری از سرطان و بیماری‌های قلبی

بسیاری از افراد از ابتلا به سرطان هراس دارند اما با استفاده عسل در رژیم غذایی روزانه می‌توانند این ترس و هراس را از دل خود بیرون کنند. نتایج تحقیقات حاکی از این است که هر چه عسل تیره تر باشد خاصیت آنتی اکسیدانی آن بیشتر بوده و از ابتلا به سرطان جلوگیری می‌کند. در واقع عسل منبع بسیار خوبی از آنتی‌اکسیدان است و نقش بزرگی در جلوگیری از سرطان و همچنین بیماری‌های قلبی دارد.

۳- افزایش ایمنی بدن در برابر عفونت‌ها

عسل در برابر عفونت‌های بدن مثل یک آنتی بیوتیک عمل کرده و نقش مهمی در سیستم دفاعی بدن ایفا می‌کند. به عنوان مثال اگر جایی از بدن عفونت داشته باشد می‌توان به جای استفاده از داروهای شیمیایی آنتی بیوتیک، از عسل استفاده کرد. عسل محتوی آنتی میکروبیال است پس در مبارزه با باکتری‌ها نیز نقش مهمی به عهده دارد.
عسل از جمله ضروری‌ترین غذاها برای آن دسته از افراد مسنی است که عملکرد سیستم گوارشی‌شان دچار ضعف شده است چرا که منبع خوبی از انرژی و مواد مغذی است که مستقیماً جذب بدن می‌شود

می‌توان عسل را به شیوه‌های مختلف استفاده کرد از جمله مخلوط با چای یا آب گرم یا شیر، استفاده در شیرینی‌ها و دسرها و …

۴- التیام زخم‌ها و جای سوختگی

در مواردی که جایی از اعضای بدن زخم می‌شود و یا می‌سوزد از عسل استفاده کنید. عسل در بدن، رطوبت هوا را به طرف خود می‌کشد و با این خاصیت خود در درمان زخم و سوختگی اثر مثبتی دارد. در واقع عسل به خاطر دارا بودن خاصیت ضدالتهابی نیز، کمک خوبی برای درمان سوختگی‌ها به شمار می‌رود.

۵- غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی

عسل سرشار از ویتامین‌های A، B1، B2، B3، B5، C می‌باشد همچنین مواد معدنی مفیدی نیز در عسل از جمله کلسیم، سولفور، آهن، روی، پتاسیم، منیزیم و … موجود می‌باشد.

۶- باعث تقویت جنین ضعیف در رحم مادر می‌شود

۷- به سلامت و توان مادران باردار کمک می‌کند

این ماده غذایی با افزایش قابلیت جذب مواد غذایی در بدن به سلامت جنین در حین بارداری کمک می‌کند.
عسل

۸- برای رشد و تقویت مغز کودکان مفید است

از آن جا که مغز تا سن ۵ سالگی رشد روزانه دارد نیاز فراوانی به مواد مغذی و مفید دارد.

۹ – اشتهای کودکان را افزایش می‌دهد

عناصر ویتامین B در عسل کامل بوده از این رو برای رشد سالم کودکان بسیار توصیه می‌شود.

۱۰- موجب عملکرد بهتر مغز می‌شود

عسل وقتی با میزان مناسبی آب مخلوط شود، پس از ۷ دقیقه در جریان خون پخش می‌شود و با آزادسازی مولکول قند به عملکرد بهتر مغز که اصلی‌ترین مصرف کننده قند در بدن است، کمک می‌کند و مانع بروز خستگی می‌شود.

۱۱- مناسب برای سالمندان

عسل از جمله ضروری‌ترین غذاها برای آن دسته از افراد مسنی است که عملکرد سیستم گوارشی‌شان دچار ضعف شده است چرا که منبع خوبی از انرژی و مواد مغذی است که مستقیماً جذب بدن می‌شود.

۱۲- اگر برای شستن دندان‌ها از آن استفاده شود باعث سفیدی دندان‌ها و سلامت لثه‌ها می‌شود.

south honey

تقسیم‌بندی انواع عسل

عسل را معمولاً به چند طریق تقسیم‌بندی می‌کنند:

یکی براساس منبع اصلی گیاهی که عسل از شهد آن ساخته شده‌است. مانند عسل گز، عسل آویشن، عسل گون، عسل بهار نارنج وغیره؛ ولی به علت متنوع بودن گیاهان منطقه استقرار کندوها، عسل‌های به دست آمده کم‌تر تک‌گلی بوده و بیشتر از چندین گیاه تولید می‌شوند. اگر اصطلاحاً می‌گویند عسل گز یا عسل آویشن، احتمالاً منظور این است که بیش‌ترین شهد از نباتات گز و آویشن وارد عسل شده‌است. دکتر هریک در سال ۱۹۴۸ از طرف مؤسسه فائو (F.A.O) اعلام نمود که «نمی‌توان عسل را بر اساس نام گیاه نام‌گذاری نمود، مگر در جایی که پوشش گیاهی منطقه منحصر به یک گیاه یا تک‌گلی باشد.»
بر اساس نام منطقه استقرار کندوهاست. مانند عسل زنجان، عسل قوچان عسل دلفان عسل خان‌کندی عسل سبلان عسل اردبیل عسل فیروزکوه، عسل خوانسار، عسل نجف آباد (اصفهان)، عسل گرمابدر، عسل پلور (دماوند)، عسل تهران، عسل سهند، عسل فارس و عسل منطقه زیوه تیل در شمال غربی شهرستان شبستر. برای هریک از این مناطق تقسیم‌بندی دیگری نیز اضافه می‌کنند. مثلاً می‌گویند «عسل بهاره تهران» و «عسل پائیزه تهران» منظور از عسل بهاره عسلی است که اکثراً از نباتات بهاره و شهد درختان میوه حاصل شده و تا شکفتن گل‌های درختان اقاقیا ادامه دارد. عسل پائیزه عسلی ست که از نباتات تابستانی و پائیزه که معمولاً بعد از اقاقیا رشد می‌کنند، تولید می‌گردد.

عسل تقلبی

تصور غلط و رایج در ایران این است که عسل شکرک زده، سفت شده و رس‌کرده را تقلبی می‌دانند. برخی دیگر نیز رنگ عسل یا نحوه جریان آن هنگام ریخته شدن را ملاک تشخیص می‌دانند. اما عسل طبیعی و خالص را فقط می‌توان در آزمایشگاه‌های مواد غذایی از انواع تقلبی تشخیص داد و حتی حضور بر سر کندو کمکی به تشخیص نمی‌کند. تنها روشی که آنهم تا حدودی می‌تواند به شناخت عسل کمک کند این است که آن را داخل یک لیوان آب سرد بریزید. اگر قطره‌های عسل حل نشدند و ته‌لیوان ته‌نشین شدند، عسل اصل است، اما اگر عسل در آب حل و ذرات آن به صورت رشته‌هایی در آب ناپدید شدند، احتمال اینکه آن عسل تقلبی باشد بیشتر است.

تقلب در ساخت عسل به روش‌های متنوعی انجام می‌شود مثلاً مواد گلوکزی را در آب و شیره گیاهان حل می‌کنند و به‌صورت عسل درمی‌آورند یا آنکه که به جای گیاهان، زنبورها را با آب قند تغذیه کنند.
نحوه تشخیص عسل طبیعی از عسل تقلبی

بهترین راه تشخیص عسل طبیعی از عسل تقلبی بوسیله آزمایشگاه است و به‌طور قطع نمی‌توان به صورت معمولی این تشخیص را انجام داد، اما چند مورد که می‌توان به کمک آن‌ها تقریباً اطلاعاتی بدست آورد موارد زیر هستند:

عسلی که توسط زنبور عسل تولید شده باشد از هنگامی که در دهان قرار می‌گیرد توسط مخاط دهان به خوبی جذب می‌شود ولی عسل‌هایی که دست‌ساز هستند مانند آب نبات روی زبان مانده و به خوبی جذب نمی‌شوند.
اگر قطره‌ای از عسل طبیعی در لیوان آب سرد ریخته شود، حالت چسبندگی خود را حفظ نموده و به سرعت حل نمی‌گردد ولی اگر قطره یا رشته عسل هنگام ریزش از هم بپاشد، عسل تقلبی یا حاوی مقدار زیادی آب است.
بدون توجه به رنگ عسل طبیعی، نمی‌توان از پشت شیشه آن چیزی را مشاهده نمود ولی عسل تقلبی مانند شیشه رنگی عمل می‌کند و به راحتی می‌توان اشیا را از پشت آن دید.
عسل‌های تقلبی که با گلوکز تجاری تولید می‌شوند هیچ‌گاه شکرک نزده و پیوسته شفاف باقی می‌مانند ولی پس از مدتی مانند نبات رنگی به صورت یک پارچه سفت شده و حتی با چاقو هم نمی‌توان آن‌ها را از ظرف خارج نمود.

البته تمام این ترفندها تقریبی هستند، با توجه به اینکه عسل‌ها خیلی مختلف هستند و هر کدام طعم، بو، رنگ و حتی غلظت خودشان را دارند واکنششان به این روش‌ها که نوشته شده یکسان نیست و صد البته که عسل‌های تقلبی هم که روز به روز بهتر می‌توانند از پس این موارد بر بیایند، پس تنها گزینه موجود آزمایش عسل می‌باشد.

منبع: ویکی پدیا